نامتناسب: شايد نزديكترين واژه به مفهوم نامتقارن باشد كه به معناي فقدان تناسب معمول نظامي بين دو جبهه نبرد است. نامتناسب در منابع انساني بين دو جبهه يا در منابع مادي دو طرف درگير است ولي برداشت معمول در نامتناسب، نامناسب بودن را نيز به همراه دارد كه با واژه نامتقارن سنخيتي ندارد. پديده نامتقارن در بسياري از پديدههاي علمي جهان نيز مشاهده ميشود حتي در تئوريهاي تشكيل جهان از ديدگاه فلسفه علم فيزيك ذرات، تئوريهاي ميدان و حلقه و يا در مباحث تئوريهاي مولكولي ساختار مواد و نظريه كوانتوم نيز پديده نامتقارن مطرح است. اسپين الكترونها در مكانيك كوانتوم هايز بزگي نيز نوعي پديده نامتقارن را در دنياي هسته اتم به نمايش ميگذارد. در مفاهيم اسلامي و در تاريخ جنگهاي صدر اسلام نيز به نوعي مفهوم جنگ نامتقارن ديده ميشود. آيه مباركه قرآن كريم «كم من فئه قليله، غلبت فئه كثيره باذن الله» شايد بياني از اين مفهوم باشد. نص صريح قرآن كريم در آيات جنگ بدر، غلبه يك نفر از شما بر 10 نفر و بعد پيروزي يك نفر به 3 نفر از دشمن، نيز از همين مبحث است. در زماني كه دشمنان پيامبر با همه امكانات و تجهيزات رزمي زمان خود به مقابله با اسلام پرداختند، ياران رسولالله(ص) با تجهيزات اندك ولي روحيه و انگيزه سرشار از ايمان به خدا و يقين به آخرت و روحيه شهادتطلبي توانستند اسلام را تا دروازههاي تمدن روم و ايران باستان هدايت كنند.
ويژگيهاي جنگ نامتقارن
جنگ نامتقارن كه در يك طرف آن عنصري به ظاهر قوي و در طرف ديگر آن عنصر ضعيف قرار دارد ويژگيهايي دارد:
1ـ فقدان وجود تناسب معمول نظامي بين دو جبهه درگير؛
2ـ تضاد منافع حياتي دو جبهه؛
3ـ بيشترين بهرهبرداري از نقاط ضعف دشمن در جبهه قوي و به حداكثر رساندن برتريهاي خودي در جبهه ضعيف؛
4ـ توجه ويژه به ابعاد رواني، عمومي و بسيج نيروها؛
5ـ دستيابي به اهداف راهبردي با استفاده از منابع كم و تأكيد به اصل كمترين هزينه در مقابل بيشترين بهره.
نمونههايي از جنگ نامتقارن
عمليات استشهادي عليه نظاميان امريكايي در بيروت نمونهاي از جنگ نامتقارن است كه طرف (به ظاهر ضعيف) با كمترين امكانات در حمله و تهاجم به طرف (به ظاهر قوي) با بيشترين توان نظامي، توانست با بهرهگيري از نقاط ضعف دشمن، ضربه سهمگيني وارد كند. تفنگداران گردان ساحلي امريكا آماج هدف قرار گرفتند و نتيجه استراتژيك آن خروج نيروهاي امريكايي از لبنان بود.
فلسطين اشغالي
ارتش متجاوز رژيم اشغالگر قدس با همه تجهيزات و امكانات مدرن خود و با حمايتهاي اطلاعاتي ـ مالي امريكا به جنگ مردمي رفته است كه تنها سلاح آنها سنگ است. دختري شهادتطلب با عمليات استشهادي به جنگ تجهيزات و امكانات دشمن ميرود. نتيجه استراتژيك آن راهبرد، پيروزي و تداوم مقاومت ملت فلسطين است.
جنگ اول خليج فارس
با توجه به توسعه ميدان جنگ هشتساله بين عراق و ايران از خشكي به ساحل و دريا و آماج هدف قرار گرفتن سكوهاي نفتي جمهوري اسلامي، جنگ نفتكشها، براي هدف قرار دادن توان اقتصادي عراق در خليجفارس آغاز شد در اثناي جنگ نفتكشها امريكا در حمايت از كشور عراق كشتيهاي نفتكش را تحت حمايت قرار داد و حتي در عبور از تنگه هرمز پرچم آنها را تعويض كرد. كشتي بريجتون با حضور 250 خبرنگار خارجي براي پشتيباني تبليغي و عمليات رواني نخستين كشتياي بود كه از تنگه هرمز عبور كرد. زماني كه كشتي امريكايي بريجتون منفجر شد در حقيقت قدرت نظامي امريكا در افكار عمومي جهان ضربه خورد.
جنگ ايران و عراق
از جمله جنگهاي نامتقارن در دهههاي اخير جنگ ايران و عراق است كه دشمن با استفاده از حداكثر منابع مادي و مالي ابرقدرتها و استفاده فراوان از سلاحهاي نامتعارف و با توجه به نامتناسب بودن وضعيت نظامي ايران در مقابل عراق ـ كه تحقق كامل ويژگيهاي جنگ نامتقارن بود ـ به ايران حمله كرد اما رزمندگان ايران توانستند با استفاده از روحيه شهادتطلبي، دشمن را شكست دهند
واشنگتن ـ حادثه 11 سپتامبر
صرف نظر از تحليلهاي مختلف از چگونگي حادثه 11 سپتامبر و تبعات آن، عمليات هوايي در قلب امريكا با قدرت هوايي بالا كه از جنگ جهاني دوم تاكنون آماج هدف قرار نگرفته بود، جنگي نامتقارن بود كه مؤلفههاي غافلگيري، خلاقيت و حداكثر بهرهبرداري از نقاط ضعف كشور هدف را، در خود پنهان داشت.
تأثير قدرتمند عامل رواني در جنگ نامتقارن
رويكردهاي نامتقارن ميتوانند با به كارگيري ماهرانه عامل رواني، تأثير قدرتمندي داشته باشند. اين رويكردها كه مستقيماً اراده دشمن را هدف قرار ميدهند، ميتوانند كمبود تجهيزات يا ديگر كاستيها را جبران كنند. هرچند ممكن است روش اين رويكردها تاكتيكي باشد، اما تأثير روانشناختي آن را بايد در سطح استراتژيك جستجو كرد. اين ويژگي يعني تمركز مداوم بر تأثير استراتژيك، مشخصه اصلي و متمايز جنگ نامتقارن است، جنگي كه با اتكا بر عنصر رواني، رويكردي مبتكرانه را به كار ميگيرد.2
با نگاه به دو تهاجم اخير منطقه يعني تجاوز امريكا به افغانستان و عراق و اشغال آن دو كشور، بهرهگيري از عامل رواني از طرف دشمن براي تحميل اراده و خواست خود به طرف مقابل به خوبي آشكار ميشود. مرحله اصلي اين دو جنگ، مرحله عمليات رواني آن بود كه مدتها قبل از حمله هوايي و زميني آغاز شده بود. براي طراحي دفاع نامتقارن فرهنگي در مقابله با تهديد امريكا بررسي و تجزيه و تحليل نقاط ضعف و قوت اين كشور در خصوص اين دو نبرد در شرايط كنوني ضروري به نظر ميرسد. هر چند به نظر اغلب كارشناسان، اين دو جنگ، جنگ تبليغاتي و عمليات رواني بود. در يك نگاه نقاط قوت امريكا در طراحي عمليات رواني عليه عراق را در چند محور ميتوان ارزيابي كرد
1ـ برتري رسانهاي براي به دست آوردن حمايت افكار عمومي در داخل امريكا، سطح بينالمللي، منطقهاي و داخل عراق؛
2ـ برتري اجراي برنامههاي فريب و نيرنگ
3ـ همسوسازي جهاني و ايجاد ائتلاف بينالمللي عليه عراق؛
4ـ بسيج افكار عمومي داخلي براي كسب حمايتهاي لازم مالي و منابع انساني؛ و
5ـ بهرهگيري از عمليات رواني گسترده در سطوح استراتژيك، عملياتي و تاكتيكي
:: برچسبها:
جنگ نامتقارن ,
:: بازدید از این مطلب : 363
|
امتیاز مطلب : 165
|
تعداد امتیازدهندگان : 33
|
مجموع امتیاز : 33